ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی

همه سازمان های دولتی و خصوصی، برای توسعه، رشد و پایداری در عرصه رقابتی امروز به نوعی سیستم ارزیابی عملکرد نیاز دارند که در قالب آن بتوانند کارایی و اثربخشی برنامه های سازمان، فرایند و منابع انسانی خود را مورد سنجش قرار دهند. سازمان های کارا به جمع آوری و تحلیل داده ها بسنده نمی کنند، بلکه از این داده ها برای بهبود سازمان و تحقق رسالت ها و استراتژی ها استفاده می کنند. به عبارتی دیگر، به جای ارزیابی عملکرد، به مدیریت عملکرد می پردازند.

مدیریت عملکرد یک فرآیند مستمر به منظور شناسایی، سنجش و اندازه گیری، بهبود مستمر و توسعه عملکرد فرد، تیم و سازمان است.

هدف مدیریت عملکرد، ارزیابی تمام سیستم ها، فرآیندها و رویه ها و منابعی است که بر کیفیت عملکرد سازمان تاثیر می گذارند.  شاید بتوان گفت هدف اصلی مدیریت عملکرد، پایش، ارزیابی و کسب اطمینان از صحت و دقت اقدامات و تصمیم گیری ها در کلیه سیستم هایی است که بر خروجی سازمان موثر می باشند و تمرکز آن بر شناسایی، تحلیل و سنجش عملکرد و عوامل موثر بر بهبود آن می باشد. همچنین مدیریت عملکرد علاوه بر سنجش و تحلیل عملکرد، بر تدوین و اجرای برنامه های توسعه برای ارتقاء عملکرد و بهبود بهره وری و افزایش کارایی نیز تاکید دارد . عامل محوری و کلیدی در مدیریت عملکرد، ارزیابی عملکرد است و در واقع هسته اصلی آن محسوب می شود.

ارزيابي عملکرد عبارتست از اندازه گيري عملکرد از طريق مقايسه وضع موجود با وضع مطلوب يا ايده آل براساس شاخص هاي از پيش تعيين شده که خود واجد ويژگي هاي معين باشد. به عبارتی می توان گفت ارزيابي عملکرد فرايندي است که به سنجش و اندازه گيري، ارزش گذاري و قضاوت درباره عملکرد طي دوره اي معين مي پردازد.

ارزيابي عملکرد در بعد سازماني معمولاً مترادف اثربخشي فعاليت هاست. منظور از اثربخشي ميزان دستيابي به اهداف و برنامه ها با ويژگي کارا بودن فعاليت ها و عمليات است. سیستم ارزيابي عملکرد در واقع ميزان کارايي تصميمات مديريت در خصوص استفاده بهينه از منابع و امکانات را مورد سنجش قرار مي دهد.

به طور کلي سیستم ارزيابي عملکرد ، فرايند سنجش و اندازه گيري و مقايسه ميزان و نحوه دستيابي به وضعيت مطلوب با معيارها و نگرش معين در دامنه و حوزه تحت پوشش معين با شاخص هاي معين و در دوره زماني معين با هدف بازنگري، اصلاح و بهبود مستمر آن مي باشد.

چنانچه ارزيابي عملکرد با ديدگاه فرايندي و بطور صحيح و مستمر انجام شود، در بخش دولتي موجب ارتقاء و پاسخگويي دستگاه هاي اجرايي و اعتماد عمومي به عملکرد سازمان ها و کارايي و اثربخشي دولت مي شود.

هر فرايندي شامل مجموعه اي از فعاليت ها و اقدامات با توالي و ترتيب خاص منطقي و هدفدار مي باشد. در فرايند ارزيابي عملکرد نيز هر مدل و الگويي که انتخاب شود، طي مراحل و رعايت نظم و توالي فعاليت هاي ذيل ضروري مي باشد.

• تدوين شاخص ها و ابعاد و محورهاي مربوطه و تعيين واحد سنجش آن ها
• تعيين وزن شاخص ها، به لحاظ اهميت آنها و سقف امتيازات مربوطه
• استانداردگذاري و تعيين وضعيت مطلوب هر شاخص
• سنجش و اندازه گيري از طريق مقايسه عملکرد واقعي پايان دوره ارزيابي، با استاندارد مطلوب از قبل تعيين شده
• استخراج و تحليل نتايج
• نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات جهت بهبود  

• مواد 81 و 82 قانون مديريت خدمات كشوري
• برنامه جامع اصلاح نظام اداری دور ه دوم 99- 1397
• آئين نامه اجرايي مواد 81 و 82 به شماره 4225/44327 مورخ 89/1/14 و بخشنامه هاي ابلاغي ساليانه ارزيابي عملكرد از سوي سازمان اداري و استخدامي كشور
• بخشنامه های اجرایی سالانه

مبانی قانونی برنامه جامع اصلاح نظام اداری:

• سیاست های کلی نظام اداری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری
• قانون مدیریت خدمات کشوری
• نقشه راه اصلاح نظام اداری

تبدیل دولت به دولتی:

• کارا و اثر بخش
• تعهد به آرمان ­ها و متکی به اعتماد مردم (به عنوان یک سرمایه اجتماعی)
• چابک، انعطاف پذیر و پیشران توسعه

• چابک ­سازی دولت
• متناسب و منطقی سازی حجم و اندازه دولت
• تمرکز بر ارتقای کیفیت واحدهای ستادی و کارآمدی نظام اداری
• توسعه دولت الکترونیک و بهره ­گیری از فناوری­ های نوین
• توجه خاص به توانمند سازی کارکنان و ارتقاء کیفی مدیران دولت
• اداره واحدهای عملیاتی (مجری) در فضای رقابتی (اقتصادی­ تر کردن خدمات دولت)
• صیانت از حقوق شهروندان در نظام اداری
• ارتقای شفافیت، پاسخگویی و سلامت نظام اداری و مقابله موثر با فساد
• ارتقاء بهره ­وری (سازمان و نیروی انسانی)

برنامه جامع اصلاح نظام اداری کشور که مبتنی بر رئوس سیاست های کلی نظام اداری ابلاغی مقام معظم رهبری، نقشه راه اصلاح نظام اداری و قانون مدیریت خدمات کشوری است، ثمره و نتیجه غایی اجرای دقیق آن، محقق شدن «نظام اداری بهره ور بر پایه ارزشهای اسلامی»، رضایت مردم و افزایش اعتماد عمومی به خدمات دولت خواهد بود.

محورهای شاخص های عمومی، برای تحقق اهداف برنامه جامع اصلاح نظام اداری عبارتند از :

• محور اصلاح ساختار سازمانی
• محور توسعه دولت الکترونیک
• محور مدیریت سرمایه انسانی
• محور بهبود فضای کسب و کار و ارتقای بهره وری
• محور ارتقاء سلامت اداری، مسئولیت پذیری و پاسخگویی
• محور استقرار مدیریت عملکرد

شاخص های عمومی ارزیابی عملکرد سطح استانی که برگرفته از قوانین و مقررات اداری و برنامه اصلاح نظام اداری می باشد دارای 1000 امتیاز بوده که به ترتیب 125 امتیاز به محور اصلاح ساختار سازمانی، 330 امتیاز به محور توسعه دولت الکترونیک، 175 امتیاز به محور مدیریت سرمایه انسانی، 90 امتیاز به محور بهبود فضای کسب و کار و ارتقای بهره وری، 150 امتیاز به محور ارتقاء سلامت اداری، مسئولیت پذیری و پاسخگویی و 130 امتیاز به محور استقرار مدیریت عملکرد در این سال اختصاص یافته است. سهم هریک از محورها از مجموع امتیازات شاخص های عمومی به ترتیب عبارتند از :

• محور اصلاح ساختار سازمانی : 12.5 درصد
• محور توسعه دولت الکترونیک : 33 درصد
• محور مدیریت سرمایه انسانی : 17.5 درصد
• محور بهبود فضای کسب و کار و ارتقای بهره وری : 9 درصد
• محور ارتقاء سلامت اداری، مسئولیت پذیری و پاسخگویی : 15 درصد
• محور استقرار مدیریت عملکرد : 13 درصد

همانگونه که مشاهده می شود محور توسعه دولت الکترونیک با دارا بودن سهم 33 درصدی از مجموع امتیازات ، دارای ییشترین مقدار سهم از امتیاز در این سال می باشد. محور بهبود فضای کسب و کار و ارتقای بهره وری با سهمی معادل 9 درصد دارای کمترین مقدار از این لحاظ می باشند.